راه اندازی سامانه سفته و برات الکترونیکی

در راستای اجرای قانون برنامه های پنجم و ششم توسعه و سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران مبنی بر پیاده‌سازی دولت الکترونیک و ارائه خدمات الکترونیکی به مردم، در مرداد ماه سال جاری طراحی و پیاده سازی سامانه سفته و برات الکترونیکی صورت گرفت.

در قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱ برای اولین بار به سفته و برات اشاره شده است. برات و سفته از اسناد تجاری هستند که برای پرداخت مبلغی در وجه افراد مورد استفاده قرار می گیرند. برات سندی است که بر اساس آن شخصی به شخص دیگر دستور می دهد مبلغی در وجه یا حواله کرد شخص ثالثی در موعد معینی بپردازد. سفته نیز سندی است که به موجب آن امضا کننده تعهد می کند مبلغی را در موعد معین یا عند المطالبه در وجه حامل یا شخص معینی و یا به حواله کرد آن شخص کارسازی نماید. بنا بر ماده ۴۶ قانون محاسبات عمومی کشور و ماده ۵۰ قانون مالیات های مستقیم، در حال حاضر انواع سفته و برات به سفارش اداره کل مدیریت اموال و دارایی های دولت خزانه داری کل کشور از طریق چاپخانه دولتی ایران بر روی کاغذ واترمارک با آرم رسمی جمهوری اسلامی ایران چاپ و از طریق بانک ملی ایران توزیع و در دسترس آحاد جامعه قرار می گیرد. با توجه به لزوم واردات کاغذ و سایر ملزومات تولید سفته و برات کاغذی، هزینه های ارزی و ریالی زیادی به دولت تحمیل می شود. به همین دلیل وزارت امور اقتصادی و دارایی و خزانه داری کل کشور، فرآیند الکترونیکی کردن اوراق بهادار را در دستور کار قرار داده است.

این سامانه در راستای ارائه خدمات سریع و دقیق به مردم و قطع زنجیره‌های واسطه در ارائه اوراق، جلوگیری از وقوع جرائمی مانند جعل و سوء استفاده‌های احتمالی از اوراق ذکر شده و اصالت و اعتبار بخشی با امضای دیجیتال توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی راه اندازی شده است. هم‌اکنون امکان صدور سفته الکترونیکی در چهار بانک رسالت، ملی، آینده و پست بانک فراهم شده و به زودی در سایر بانک ها نیز فراهم می گردد. همچنین مهر و امضای دیجیتالی سه بانک ملی، آینده و پست‌بانک در پروژه سامانه سفته و برات الکترونیکی پیاده‌سازی شده است.

در سامانه جدید، به ازای هر کد ملی می توان ۴ سفته دریافت کرد. با توجه به اینکه این سفته ها با شناسه یکتای مورد تایید بانک ها شناسایی می شوند، این موضوع خطر جعلی بودن را نیز کاهش می دهد. امروزه با الکترونیکی شدن سفته، تنها کافی است فایل pdf سفته الکترونیکی را به همراه شماره و شناسه معتبر به شخص گیرنده ارائه داد. حتی اگر به شماره شناسه سفته دسترسی نداشته باشیم، باز هم سفته از طریق کد ملی قابل پیگیری است. همچنین در روش الکترونیک، نیازی به پرداخت مبلغ مازاد بابت هر برگ سفته نیست. از سوی دیگر می توان در هر مکان و هر ساعتی از شبانه روز نسبت به دریافت آن اقدام نمود.

با آنکه استفاده از سفته الکترونیکی در انجام عملیات بانکی تاکنون به صورت فراگیر به مرحله اجرا درنیامده است، دولت به منظور حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و کسب و کارهای آسیب‌دیده از شیوع ویروس کرونا، اعطای تسهیلات مربوط به کسب و کارهای آسیب‌دیده از شرایط کرونا را از طریق ثبت سفته الکترونیکی به عنوان ضمانت، برای متقاضیان فراهم نموده است.